خواص سبوس گندم در طب سنتی

سبوس گندم، لایه‌ای نازک و مغذی که پوشاننده دانه گندم است، گنجینه‌ای از فواید سلامتی برای بدن انسان به شمار می‌رود. این ماده مغذی، سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که می‌تواند در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر باشد. در این مقاله قصد داریم به بررسی خواص سبوس گندم، طرز مصرف و کاربردهای متنوع آن در طب سنتی و آشپزی بپردازیم.

سبوس گندم چیست؟

هسته گندم از سه قسمت سبوس، اندوسپرم و جوانه تشکیل شده است. سبوس لایه بیرونی سخت مغز گندم است که حاوی مواد مغذی و فیبر است. در طی فرآیند آسیاب، سبوس از هسته گندم جدا و به یک محصول جانبی تبدیل می شود. سبوس گندم طعمی شیرین و آجیلی دارد. می توان از آن برای افزودن بافت و طعم کامل به نان، کلوچه و سایر محصولات پخته استفاده کرد.

سبوس چند غله دکتر بیز حاوی سبوس گندم

سبوس گندم به انگلیسی Wheat bran مملو از مواد مغذی زیادی است. یک وعده نصف فنجان (29 گرم) می تواند شامل ترکیبات زیر باشد:

• کالری: 63
• چربی: 1.3 گرم
• چربی اشباع شده: 0.2 گرم
• پروتئین: 4.5 گرم
• کربوهیدرات: 18.5 گرم
• فیبر غذایی: 12.5 گرم
• تیامین: 0.15 میلی گرم
• ریبوفلاوین: 0.15 میلی گرم
• نیاسین: 4 میلی گرم
• ویتامین B6 : به میزان 0.4 میلی گرم
• پتاسیم: 343 میلی گرم
• آهن: 3.05 میلی گرم
• منیزیم: 177 میلی گرم
• فسفر: 294 میلی گرم

Wheat bran همچنین دارای مقدار مناسبی روی و مس است. علاوه بر این، بیش از نیمی از ارزش روزانه (DV) سلنیوم و بیشتر از DV منگنز را تامین می کند. سبوس گندم نه تنها دارای مواد مغذی متراکم است، بلکه کالری نسبتاً کمی نیز دارد. نصف فنجان (29 گرم) تنها 63 کالری دارد که با در نظر گرفتن تمام مواد مغذی موجود در آن بسیار ناچیز است.

علاوه بر این، چربی کل، چربی اشباع شده و کلسترول پایینی دارد و همچنین منبع خوبی از پروتئین گیاهی است که حدود 5 گرم پروتئین در نصف فنجان (29 گرم) را برای بدن تامین می کند. اما مهمترین و اصلی ترین ویژگی Wheat bran محتوای فیبر آن است. نصف فنجان (29 گرم) سبوس گندم تقریباً 13 گرم فیبر رژیمی را فراهم می کند که 99 درصد DV است.

فواید سبوس گندم چیست؟

• سلامت دستگاه گوارش: سبوس گندم به عنوان منبعی غنی از فیبر، نقش مهمی در بهبود عملکرد دستگاه گوارش ایفا می کند. فیبر موجود در سبوس، با افزایش حجم مدفوع و نرم تر کردن آن، به عبور راحت تر مواد زائد از روده کمک می کند و از یبوست پیشگیری می کند. همچنین، این ماده مغذی می تواند به هضم بهتر غذا و جذب مواد مغذی توسط بدن کمک کند. استفاده این ماده برای هموروئید، سندرم روده تحریک پذیر و همچنین سرطان های کولون نیز میتواند مفید باشد.
• کاهش وزن: مصرف سبوس گندم می تواند به کاهش وزن و تناسب اندام کمک کند. فیبر موجود در سبوس، با ایجاد حس سیری در فرد، تمایل به پرخوری را کاهش می دهد و از طرفی، کالری کمی دارد.
• کنترل قند خون: سبوس گندم می تواند به تنظیم قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک کند. فیبر موجود در این ماده، سرعت جذب قند خون را در بدن کاهش می دهد و از افزایش ناگهانی قند خون بعد از غذا پیشگیری می کند.
• کاهش کلسترول: سبوس گندم به دلیل دارا بودن فیبر محلول، می تواند به کاهش سطح کلسترول بد (LDL) در خون کمک کند. این امر به نوبه خود، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد.
• تقویت سیستم ایمنی: سبوس گندم سرشار از آنتی اکسیدان ها است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کنند. آنتی اکسیدان ها با خنثی کردن رادیکال های آزاد، از سلول های بدن در برابر آسیب محافظت می کنند.
• پیشگیری از سرطان: برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف سبوس گندم می تواند خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان، مانند سرطان روده بزرگ و سرطان سینه را کاهش دهد.
• سلامت پوست و مو: سبوس گندم به دلیل دارا بودن ویتامین ها و مواد معدنی، می تواند به سلامت پوست و مو کمک کند. ویتامین E موجود در سبوس، از پوست در برابر رادیکال های آزاد محافظت می کند و به حفظ شادابی و طراوت پوست کمک می کند. همچنین، ویتامین B موجود در این ماده، می تواند به تقویت موها و جلوگیری از ریزش مو کمک کند.
• کاهش فشار خون: سبوس گندم می تواند به کاهش فشار خون بالا کمک کند. فیبر، پتاسیم و منیزیم موجود در این ماده، به تنظیم فشار خون و کاهش فشار خون بالا کمک می کنند.
• تقویت استخوان ها: سبوس گندم سرشار از منیزیم و فسفر است که برای سلامت استخوانها ضروری هستند. این مواد معدنی به تقویت استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان کمک می کنند.

طریقه مصرف سبوس گندم

سبوس گندم را می‌توان به روش‌های مختلفی مصرف کرد.

• اضافه کردن به غذا: سبوس گندم را می‌توان به انواع غذاها مانند سوپ، خورش، سالاد، ماست، شیرینی و نان اضافه کرد.
• مصرف به عنوان میان وعده: سبوس گندم را می‌توان به تنهایی یا مخلوط با ماست، شیر یا آب میوه به عنوان میان وعده مصرف کرد.
• تهیه دمنوش: سبوس گندم را می‌توان به صورت دمنوش نیز مصرف کرد. برای تهیه دمنوش سبوس گندم، دو قاشق غذاخوری سبوس گندم را به یک لیوان آب جوش اضافه کنید و به مدت 10 تا 15 دقیقه دم بگذارید. سپس می‌توانید آن را صاف کرده و میل کنید.
• ترکیب با غلات دیگر

خواص سبوس گندم در طب سنتی

در طب سنتی از سبوس گندم برای درمان و پیشگیری از بسیاری از بیماری ها استفاده می شود. برخی از مهم ترین خواص سبوس گندم در طب سنتی عبارتند از:

• درمان یبوست: سبوس گندم به دلیل دارا بودن فیبر، می تواند به درمان یبوست کمک کند.
• درمان کم خونی: سبوس گندم سرشار از آهن است که برای درمان کم خونی ضروری است. برای این منظور، می توانید روزانه یک تا دو قاشق غذاخوری سبوس گندم را به همراه آب پرتقال یا آب لیمو میل کنید.
• تقویت سیستم ایمنی: سبوس گندم سرشار از آنتی اکسیدان ها است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کنند. برای این منظور، می توانید روزانه یک تا دو قاشق غذاخوری سبوس گندم را به همراه ماست یا شیر میل کنید.
• کاهش فشار خون: سبوس گندم می تواند به کاهش فشار خون بالا کمک کند. برای این منظور، می توانید روزانه یک تا دو قاشق غذاخوری سبوس گندم را به همراه غذا یا به صورت دمنوش میل کنید.
• تقویت مو: سبوس گندم سرشار از ویتامین های گروه B است که برای سلامت مو مفید هستند. برای این منظور، می توانید از ماسک سبوس گندم برای مو استفاده کنید. برای تهیه این ماسک، دو قاشق غذاخوری سبوس گندم را به همراه دو قاشق غذاخوری ماست مخلوط کرده و به مدت 30 دقیقه روی موهای خود قرار دهید و سپس با آب ولرم بشویید.

خواص سبوس گندم برای مو

سبوس گندم سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی مانند ویتامین E، ویتامین B کمپلکس، آهن، روی و مس است که برای سلامت مو مفید هستند. این مواد مغذی به تقویت فولیکول های مو، افزایش رشد مو، جلوگیری از ریزش مو و درخشان تر شدن موها کمک می کنند.

نتیجه گیری

سبوس گندم، ماده ای مغذی و پرخاصیت است که می تواند فواید سلامتی زیادی برای بدن انسان داشته باشد. این ماده مغذی، سرشار از فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی است که می تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کاهش وزن، کنترل قند خون، کاهش کلسترول، تقویت سیستم ایمنی، پیشگیری از سرطان، سلامت پوست و مو، کاهش فشار خون، تقویت استخوان ها و درمان یبوست کمک کند.

سبوس گندم را می توان به روش های مختلفی مصرف کرد و به راحتی آن را در رژیم غذایی خود جای داد. با مصرف این ماده مغذی، می توانید از فواید سلامتی بی نظیر آن بهره مند شوید و به سلامتی و تناسب اندام خود کمک کنید.

معایب مصرف سبوس گندم

اگرچه سبوس گندم یک غذای مغذی فواید زیادی برای بدن دارد اما مصرف آن می تواند منجر به بروز عوارض خاصی شود که باید آنها را جدی بگیرید. برخی از معایب مصرف سبوس گندم، عبارتند از:

حاوی گلوتن

گلوتن خانواده ای از پروتئین ها است که در غلات خاصی از جمله گندم یافت می شود. اکثر مردم می توانند گلوتن را بدون تجربه عوارض جانبی مصرف کنند. با این حال، برخی از افراد ممکن است در تحمل این نوع پروتئین مشکل داشته باشند. بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی است که در آن بدن به اشتباه گلوتن را به عنوان یک تهدید خارجی برای بدن هدف قرار می دهد و باعث علائم گوارشی مانند درد شکم و اسهال می شود.

مصرف گلوتن همچنین می تواند به پوشش روده و روده کوچک در مبتلایان به بیماری سلیاک آسیب برساند.

برخی از افراد همچنین از حساسیت گلوتن غیر سلیاک رنج می‌برند، که در آن تست بیماری سلیاک مثبت نمی‌شود، اما پس از مصرف گلوتن همچنان ناراحتی‌های گوارشی را احساس می‌کنند. بنابراین، افراد مبتلا به بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن باید از مصرف غلات حاوی گلوتن از جمله سبوس گندم اجتناب کنند.

حاوی فروکتان

فروکتان ها نوعی الیگوساکارید هستند، کربوهیدراتی که از زنجیره ای از مولکول های فروکتوز با یک مولکول گلوکز در انتهای آن تشکیل شده است. این کربوهیدرات زنجیره ای غیرقابل هضم است و در روده بزرگ شما تخمیر می شود.

این فرآیند تخمیر می تواند گاز و سایر عوارض جانبی ناخوشایند گوارشی مانند آروغ زدن، درد شکم یا اسهال، به ویژه در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) ایجاد کند. متأسفانه برخی از غلات، مانند گندم، سرشار از فروکتان هستند. اگر از IBS رنج می برید یا به عدم تحمل فروکتان مبتلا هستید، بهتر است از این غذای مغذی خودداری کنید.

اسید فیتیک

اسید فیتیک یک ماده مغذی است که در دانه های همه گیاهان از جمله محصولات گندم کامل و حتی سبوس آن یافت می شود. فیتیک اسید ممکن است مانع جذب برخی مواد معدنی مانند روی، منیزیم، کلسیم و آهن شود. بنابراین، جذب این مواد معدنی ممکن است در صورت مصرف با مواد غذایی سرشار از اسید فیتیک مانند سبوس گندم کاهش یابد.

به همین دلیل است که اسید فیتیک گاهی اوقات به عنوان یک ماده ضد مغذی نامیده می شود. برای اکثر افرادی که رژیم غذایی متعادلی مصرف می کنند، فیتیک اسید عوارض خاصی را ایجاد نمی کند. اما مصرف زیاد آن می تواند جذب برخی مواد مغذی را مختل کند.

منابع علمی این مطلب